Het Zwarte Pieten-debat is sterk gepolariseerd, gemediatiseerd en zelfs gepolitiseerd. Tussen de twee extremen, nl. (Zwarte) Piet moet helemaal weg en Zwarte Piet moet onveranderlijk helemaal zwart blijven, zijn er tal van varianten. Over en weer worden zware beschuldigingen geformuleerd. Het gaat aan de ene kant over racisme, kolonialisme en discriminatie en aan de andere kant over het opgeven van de westerse waarden, tradities en cultuur. In het debat worden meestal de volgende elementen over het hoofd gezien:

1. In oorsprong heeft Zwarte Piet niks te maken met de ‘black faces’ of zwarte mensen. Aanvankelijk was hij de tegenpool van Sinterklaas. Terwijl de Sint de belichaming was van het ‘goede’ en een rol als ‘gever’ (schenker, beloner) vervulde, was Zwarte Piet de ‘boeman’, een duivelse figuur en een bestraffer.

2. Zwarte Piet heeft een enorme evolutie doorgemaakt. Zowel jongens als meisjes vertolken nu zijn rol, er zijn heel wat specialisaties (pakjespieten, muziekpieten, pieten-in-opleiding, enz.), hij is niet langer een ‘boeman’ (zonder roe en geen ‘stoute kinderen’ in de zak) en hij is nu de compagnon i.p.v. ondergeschikte van de Sint. Deze veranderingen zijn geleidelijk en van onderuit gegroeid. Het is dus een levende en evoluerende traditie. Een Zwarte Piet, in welke vermomming ook, wil nooit anderen kwetsen, laat staan racistisch of discriminerend zijn.   

3. Het twijfelen of Sinterklaas en Zwarte Piet ‘echt’ bestaan en het achterhalen wie er dan wel hun rol ‘speelt’ is een fase in de ontwikkeling van het rationele vermogen van kleine kinderen. Het onderscheid tussen de ‘échte Sint’ en de hulpsinten kan dit proces enigszins rekken, maar uiteindelijk ontdekken zij de waarheid. Daarom is de onherkenbaarheid van Sinten en Pieten essentieel – vooral in een familie-, school-, verenigings- en buurtcontext.

AANBEVELINGEN

Om van het sinterklaasgebeuren opnieuw een inclusief en verbindend feest te maken, is er nood aan depolarisering. De verdere diversificatie van de Zwarte Pieten kan daartoe bijdragen. Er wordt voorgehouden dat zij hun kleur kregen door het roet in de schoorsteen. Omdat er nu minder schoorstenen zijn, worden zij minder snel zwart en zijn er meer ‘Pieten-in-opleiding’ (PIO’s).

1. Sint en Piet kunnen slechts geloofwaardig zijn als ze onherkenbaar zijn. De pret en de opwinding zijn al een stuk minder als b.v. een kind op school meteen merkt dat Sinterklaas of Zwarte Piet een verklede leerkracht is. Een goede vermomming is dus erg belangrijk als men een beroep doet op mensen uit de vertrouwde omgeving van het kind. Schakelt men andere personen in, dan kunnen dat pieten-in-opleiding zijn. Kinderen nemen geen aanstoot aan een ‘klassieke’ Zwarte Piet of een Roet(veeg)piet, zolang deze laatste maar onherkenbaar is.

2. Het Pietendebat zorgt voor veel ongenoegen onder en wrijvingen tussen actoren die – dikwijls al vele jaren – in de huid van Zwarte Piet kruipen. Daarom pleiten wij ervoor dat zij – binnen de contouren van het vorige punt – keuzevrijheid genieten.

3. In een diverse samenleving is het een uitdaging om ook mensen met kleur te betrekken bij het sinterklaasgebeuren. Deze inclusie is zowel gericht op de aanwezigheid van jonge gezinnen op sinterklaasactiviteiten, als op het aantrekken van jongvolwassenen als Zwarte Piet.

Lees hier de volledige en uitgebreide tekst die het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen hierover samenstelde.

Raad van bestuur Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen – 13 september 2023

In het kader van de het jubileumjaar 800 jaar Sint-Niklaas brengt het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen het boek ‘Iconografie van de Sint in de stad’ van de auteurs Lieven DEHANDSCHUTTER en Luc VERMEULEN uit. In dit boek gaan de auteurs op zoek naar sporen van de patroonheilige van onze stad, in onze stad. Het boek werd plechtig voorgesteld op vrijdagavond 5 mei in de Trouwzaal van het Sint-Niklase Stadhuis.

Het boek is te koop bij het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen voor de prijs van €12.

In het kader van de viering van 800 jaar Sint-Niklaas en 800 jaar Sint-Nicolaasparochie vertaalde documentatiebeheerder Luc Vermeulen samen met Christoph Brouweraerts een Latijnse tekst uit 2017 waarin Gossuinus, de bisschop van Doornik, aan Gravin Johanna van Constantinopel laat weten dat er twee nieuwe parochies zullen worden opgericht, horende bij de parochie van Waasmunster, Sinaai en Sint-Niklaas.  Hiermee formaliseert hij de stichting van wat later de hoofdstad van het Waasland zou worden.

Aan dit vertaalwerk wordt een uitgebreid artikel gewijd in de Tijdingen van augustus.  Hieronder alvast de volledige vertaling (en in bijlage de originele tekst).

Ter gelegenheid van 800 jaar Sint-Niklaas ontwikkelde het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen (in samenwerking met illustrator Ward Nys) een Sintspel.  Vanzelfsprekend is dit een "paardjesspel" dat zich afspeelt in en om de belangrijkste Sint-Niklase Sint-locaties.  Deze zeer verzorgde uitgave is te koop voor €19.95 in onze mobiele winkel of via het secretariaat.

Leuk om te hebben, leuk om kado te geven, leuk om te krijgen en absoluut leuk om te spelen.

Ten Huize van de Sint: "Ik had ooit een Zwarte Piet met een ijzeren ketting. Om de stoute kinderen méé te sleuren!"

Een vrouw doet de deur open. Ik ben de vrouw van de Sint, zegt ze. Ik antwoord dat het me aangenaam is, en dat het me niet eerder bekend was dat de goedheilige man er een first lady op nahield. Vervolgens maak ik kennis met Tor Van Peteghem. Dat hij niet in Spanje maar in Sint-Niklaas woont, lijkt me pardonnabel. Tor heeft intussen de mensenleeftijd van vierenzeventig jaar bereikt en is mogelijk de oudste sint van het land. Zijn eerste verschijning dateert al van 1954!